Mỹ thuật là một danh từ khá quen thuộc với tất cả mọi người. Ngay từ khi còn học vỡ lòng, chúng ta đã được làm quen với môn mỹ thuật. Đây là môn bao gồm nhiều thể loại như: xếp hình bằng giấy, vẽ trên giấy, nặn đất sét, tô màu vào những hình có sẵn… Mỹ thuật đã đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống đời thường và đã làm nên những giá trị nghệ thuật. Chúng ta được nghe nhiều nhưng có thể chưa thật sự hiểu hết về nó. Mỹ thuật là một từ Hán Việt, “mỹ” là đẹp và “thuật” là cách làm. Nói một cách dễ hiểu, mỹ thuật là nghệ thuật làm đẹp, có thể là từ con người hoặc do tự nhiên tạo nên và tất nhiên sẽ nhìn thấy được. Người ta còn gọi môn này là nghệ thuật thị giác.
Xem tranh của danh họa Lê Bá Đảng tại phòng trưng bày gia đình ở thôn Bích La Đông, Triệu Thành, Triệu Phong, Quảng Trị - Ảnh Đức Việt
Có nhiều mức độ để thưởng thức cái đẹp. Điều này phụ thuộc vào sự hiểu biết, sở thích và khiếu thẩm mỹ riêng của mỗi người. Chính vì vậy quan niệm về mỹ thuật không theo một chuẩn mực cụ thể nào, cho nên không thể đơn thuần đánh giá được mỹ thuật đó là đẹp hay xấu, mà phải đánh giá là nó phù hợp với nhãn quan của từng người. Chúng ta có thể bắt gặp mỹ thuật ở nhiều lĩnh vực nghệ thuật thị giác khác nhau, tiêu biểu là hội họa, đồ họa và điêu khắc.
Nói đến lĩnh vực này, việc đầu tiên chúng ta sẽ hình dung ngay đó là những tác phẩm tranh, tượng được các họa sĩ và nhà điêu khắc sáng tạo ra. Nhưng mỹ thuật không phải là những thứ mà bạn chỉ dùng để nhìn ngắm, chiêm ngưỡng mà còn có rất nhiều chức năng khác, đặc biệt khi nó là những thiết bị hoặc đồ vật được đặt trang trí trong căn nhà của mình. Đó chính là mỹ thuật trong đời sống, vừa đẹp, vừa thực tế và bình dị.
Khi một ấm trà được trang trí lạ mắt, những họa tiết in chìm trên khay nhựa đựng ấm chén, một bình hoa gốm sứ đặt trên bàn làm việc được cắm những bông hồng khá lung linh và nghệ thuật, các mẫu in vải tươi tắn trên bộ chăn gối mình đang sử dụng, chiếc đèn ngủ có hình dạng góc cạnh lạ lẫm hoặc giá sách có kiểu dáng hiện đại trong phòng làm việc... tất cả những đồ vật quanh ta thường ngày như vậy đều là dáng hình của mỹ thuật trước mắt. Qua việc trang trí ngôi nhà, có thể nhận thấy ảnh hưởng của nghệ thuật rất lớn đối với gia chủ. Việc tạo ra đồ đạc nội thất hoặc phụ kiện kèm theo chính là một phần của mỹ thuật trong cuộc sống. Việc lựa chọn màu sắc, hình khối hài hòa và tổng thể của không gian là việc của các nhà thiết kế nghiên cứu, chọn lựa. Khi bước vào căn phòng được sơn màu nâu, đỏ, chúng ta cảm thấy ngay là nóng bức; nhưng khi vào căn phòng màu xanh, vàng nhạt, chúng ta lại cảm thấy mát mẻ, nhẹ nhàng. Như vậy màu sắc trong đời thường cũng ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của chúng ta khá rõ ràng. Hoặc đơn cử một trường hợp khác, khi chọn một chiếc váy, một túi xách hoặc một đồ dùng cá nhân trong cửa hàng, mình sẽ yêu thích nó bởi được các nhà thiết kế tạo mẫu đã nghĩ ra phù hợp với thị hiếu người dùng. Chính vì vậy, các nhà sáng tạo mỹ thuật đã cố gắng gây ảnh hưởng nhiều đến sự lựa chọn hài hòa của họ đối với khách hàng để cùng nhau hướng đến giá trị thẩm mỹ.
Chúng ta có thể tự hỏi rằng nghệ thuật trong đời sống vì sao lại quan trọng đến thế và làm thế nào có thể tồn tại với những vật dụng thiết yếu mà không hề biết rằng chính nó đã có sẵn tính mỹ thuật. Có thể mỹ thuật không hẳn cần thiết để đáp ứng những nhu cầu cơ bản nhất của chúng ta, nhưng nó luôn làm cho cuộc sống thêm phần hưng phấn và thú vị.
Điều chắc chắn là chúng ta sẽ cảm thấy vui vẻ và thỏa mãn khi tự chọn được một bức tranh vừa ý hay một hình ảnh đẹp để treo trong phòng hoặc một tượng điêu khắc xinh xắn nho nhỏ đặt trang trí trên giá sách. Như vậy đó cũng là niềm vui đang hiện hữu xung quanh chúng ta, những vẻ đẹp bình dị ấy đã tạo nên không gian hài hoà, ấm cúng trong mỗi một gia đình đang sinh hoạt giữa đời thường.
Nhiều lúc chúng ta phải đối mặt với những điều khó khăn, rắc rối nhưng khi được nhìn ngắm một tác phẩm mỹ thuật đẹp, một tranh châm biếm sâu sắc hoặc một bức ảnh sống động cũng có thể đánh thức lại năng lượng của mình, đồng thời được tiếp thêm sự nhiệt huyết với những nhiệm vụ trước mắt. Chúng đem lại sự thoải mái, vui vẻ, hoá giải được những phiền não, căng thẳng do cuộc sống mưu sinh phải tập trung sức lực vào lao động chân tay, lao động trí óc hoặc vướng vào những hệ lụy không mong muốn từ những mối quan hệ trong xã hội... Điều tương tự, khi áp lực đang gia tăng, rất nhiều người đã thư giãn bằng cách đến xem triển lãm, bởi vì thưởng thức những tác phẩm mỹ thuật hoặc nhiếp ảnh có thể xóa bỏ được những chuyện đang đè nặng lên tâm trí mệt nhọc của chính mình. Qua đó, người ta lấy lại sự cân bằng về tâm sinh lý, duy trì được một thể trạng cần thiết để tiếp tục lao động và sáng tạo, có một đời sống ổn định, hoà hợp với thiên nhiên, gắn bó với mọi người và luôn hướng thiện.
Trong đời sống hiện tại, mỹ thuật luôn truyền được cảm hứng cho con người. Chúng ta thấy rằng, rất nhiều công sở thường treo các khẩu hiệu và tranh cổ động ở không gian làm việc để khuyến khích, động viên đồng thời nhắc nhở công nhân, viên chức làm việc có kỷ luật, an toàn và bảo đảm giờ giấc. Cách thức này đã được nhiều đơn vị, nhà máy áp dụng để công việc có chất lượng cao, năng suất tốt.
Nghệ thuật nói chung và mỹ thuật nói riêng đang hiện hữu ở mọi nơi, mọi lúc trong cuộc sống và đã ảnh hưởng đến chúng ta hàng ngày. Đó có thể là một bức tranh, tấm ảnh, pho tượng, hoặc một video clip. Tất cả có thể tác động rất lớn đến tâm trạng và cảm xúc của mọi người. Tất nhiên chúng ta phải chọn lựa những tác phẩm nghệ thuật lành mạnh, phù hợp để dễ dàng đi vào lòng người, gây ấn tượng tốt đến tầng lớp khán, thính giả.
Mỹ thuật luôn đồng hành bên cạnh chúng ta, hiện hữu với những hình dạng và thể loại khác nhau, vẫn đang kề cận bên mọi người, mọi nhà, giúp cho họ có những thông tin một cách chính xác, nhanh chóng và hiệu quả nhất. Chúng ta dễ dàng thấy được một poster quảng cáo phim ảnh, một catalogue giới thiệu chương trình nghệ thuật, một bức tranh cổ động hoặc một bảng hiệu hướng dẫn... đó chính là mỹ thuật ứng dụng đồ họa, một dạng mỹ thuật mà mọi người hầu như ai cũng đã từng biết đến.
Mỹ thuật trong đời sống rất gần gũi và dễ hiểu, như một món ăn không thể thiếu của con người. Tuy nhiên với cách nhìn nhận mỹ thuật theo lối hàn lâm sẽ làm cho nó trở nên kiêu sa và quyền quý. Chúng ta không đặt mỹ thuật ở vị trí thấp nhưng phải thấy rằng đó là một chủ đề rộng lớn và phổ biến trong cuộc sống. Vậy nên, những người đang hoạt động trong lĩnh vực nghệ thuật cần có những hành động, những suy nghĩ để tuyên truyền, phổ biến cho mọi người trong xã hội hiểu thêm mỹ thuật là gì và cũng cần tạo ra những sân chơi bổ ích, những sản phẩm nghệ thuật, những chủ đề đa dạng, gần gũi hơn với cuộc sống. Mặt khác, khi tiếp thu những điều lạ hoặc tạo ra một trào lưu mới cho mỹ thuật cũng cần xem lại mục đích chính của hoạt động này, không nên vinh danh sự sáng tạo để làm lu mờ đi giá trị của mỹ thuật, làm cho nó trở nên lố bịch và phản cảm với công chúng.
Giáo dục nghệ thuật có vai trò quan trọng và cần thiết để góp phần trang bị một cách cơ bản và toàn diện cho con người, đặc biệt là thế hệ trẻ khi bước vào đời. Chúng ta từ lúc lọt lòng rồi trưởng thành đến khi già cả đều phải trải qua một tiến trình tăng trưởng của sự rung động trong tâm tư, tình cảm. Chính sự rung động này đã làm nảy sinh nghệ thuật bằng cách thôi thúc sáng tạo, ham thích thưởng thức cái đẹp, cái tốt ở mỗi một con người.
Đối với nghệ sĩ, cảm xúc là một cấu tạo tâm lý xuất hiện thường xuyên trong cuộc sống. Có thể nói rằng, trong thế giới hiện thực với quá trình nhận thức thì cảm xúc luôn được khởi động để sáng tạo, luôn có những khát vọng, động lực thôi thúc để thể hiện nhiều tác phẩm mỹ thuật nhằm cống hiến cho cuộc sống được muôn màu, muôn vẻ.
Mỹ thuật chính là một trong những yếu tố đã tác động đến con người, làm cho con người muốn lao động, muốn tìm tòi, muốn nghiên cứu và thưởng ngoạn. Hoạt động sáng tạo liên quan đến nghệ thuật nói chung hay mỹ thuật nói riêng đều có ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của chúng ta. Đó là một hoạt động phong phú về nội dung, đa dạng về hình thức, nhiều loại hình và phong cách thể hiện. Mục đích cuối cùng là để phục vụ rộng rãi công chúng trong đời sống xã hội có hiệu quả hơn.
