Đi lên vùng cao Quảng Trị, bạn sẽ gặp những đứa trẻ ngoan hiền ở điểm trường mầm non bản Cheng với niềm vui được đến trường mỗi ngày. Ba mươi tư đứa trẻ 3 - 5 tuổi ở điểm trường đều là con em đồng bào dân tộc Vân Kiều, hoàn cảnh gia đình rất khó khăn. Mái trường của các em nằm giữa bản làng nhà sàn đơn sơ là nơi các em được ăn no và có một giấc ngủ trưa trọn vẹn mỗi ngày vì không phải lo cái đói.
Gần 11 giờ trưa, mùi canh thịt băm nấu với cà chua, hương cơm chín tỏa lan khắp dãy phòng ăn bán trú của học sinh. Các cô giáo xới cơm đã chín, chia đầy ra những chiếc bát nhôm. Các em nhỏ tự giác cùng nhau bê ghế, xếp bàn, rồi ngoan ngoãn ngồi ăn. Với chính sách hỗ trợ cố định của dự án Nuôi em Quảng Trị, đơn giá một bữa ăn trưa khoảng tám nghìn đồng, nhưng có được thịt, cá, trứng luân phiên các ngày trong tuần. Không như ở nhà, các em chỉ quanh năm ăn cơm trắng với rau, măng rừng và cá khô.
Bữa cơm trưa có thịt cá được các cô giáo cắm bản ở Cheng kể ra như một trong những bước tiến đáng kể nhất để các cô cùng chăm những học trò nhỏ của họ. Ở vùng cao còn lắm khó khăn, việc thuyết phục phụ huynh đưa các bé đến trường cũng không dễ dàng vì gia đình không có lương thực để gửi ăn. Ngày trước mỗi mùa tựu trường, các cô đến nhà từng học sinh để mong các em được phụ huynh cho đến trường. Trước kia chưa có bữa ăn bán trú, các em phải mang theo cơm, buổi trưa ở lại trường rồi đến chiều học tiếp. Bữa trưa của các em chỉ có gói xôi hoặc nắm cơm trắng cùng chút rau rừng kèm muối. Đường đến trường cơm đùm cơm vắt vất vả thế nên trẻ nhỏ bỏ học suốt, hoặc chỉ học nửa buổi rồi về.
Những đứa trẻ ở điểm trường Bản Cheng được ăn bữa trưa bán trú nhờ dự án Nuôi em Quảng Trị - Ảnh: N.T
Năm học 2023 này, điểm trường Cheng được dự án Nuôi em Quảng Trị hỗ trợ bữa ăn bán trú, không chỉ cô trò mà bà con dân bản ai cũng mừng và yên tâm gửi con cả ngày để lên nương. Những bữa cơm trưa nóng hổi, đầy đủ thịt cá ở trường thay cho lá đùm cơm vắt hay cặp lồng lõng bõng cơm rau nguội ngắt. Cả những ngày rừng đổ cơn mưa lạnh, các em được ủ trong những tấm chăn, manh áo, đôi giày ấm. Đó là lý do các em thích đến trường. Trường cho các em đủ thứ, được học, được có đồng phục, được chơi, được ăn no, mặc ấm. Thế nên năm học này hầu như chẳng đứa trẻ nào ở Cheng bỏ học.
Vì thương em nên tìm cách nuôi em - Chủ nhiệm dự án Nuôi em Quảng Trị Lê Thị Nguyệt đã lý giải như thế về chặng đường làm tình nguyện để trẻ em dân tộc thiểu số ở điểm trường Cheng và những điểm trường vùng cao khác ở Quảng Trị được ăn bữa cơm có thịt được mặc manh áo ấm. Nuôi em Quảng Trị là dự án được Hội Từ thiện Trái tim Việt triển khai dưới sự bảo trợ của Trung tâm tình nguyện Quốc gia theo mô hình “Nuôi em” do bạn trẻ Hoàng Hoa Trung khởi xướng ở vùng núi phía Bắc. Thời gian qua từ khóa “Nuôi em” liên tục xuất hiện trên các trang mạng xã hội thu hút được sự quan tâm của đông đảo cộng đồng. Những hình ảnh hạnh phúc của những em nhỏ vùng cao khi được ăn ngon đã khiến cho nhiều người không khỏi xúc động. Để rồi từ những hiệu ứng cảm xúc này, rất nhiều người đã đăng ký “Nuôi em”.
Đầu tiên một loạt điểm trường các tỉnh miền núi phía Bắc hào hứng triển khai “Nuôi em” nấu những bữa cơm trưa có thịt cho trẻ em bản cao. Sau đó các vùng miền khác dù “Nuôi em” sức chưa thể vươn tới thì nhiều tổ chức và cá nhân cũng hưởng ứng nấu cơm trưa cho trẻ, và đầu năm 2021 Hội Từ thiện Trái tim Việt đưa mô hình “Nuôi em” về với vùng cao Quảng Trị. Hiện tại Nuôi em Quảng Trị đang hỗ trợ cho 7 điểm trường mầm non miền núi ở ba huyện Hướng Hóa, Đakrông và Gio Linh với 639 em nhỏ đang nhận được tiền hỗ trợ cải thiện bữa ăn bán trú từ dự án, cùng các hoạt động hỗ trợ thiết thực khác như quần áo ấm, giày dép, đồ dùng học tập, sách truyện... Nguồn kinh phí để nuôi hàng trăm em nhỏ này được huy động từ đóng góp xã hội của cộng đồng.
Tham gia dự án này, mỗi người có thể nhận nuôi ít nhất là một em nhỏ có hoàn cảnh khó khăn ở các huyện vùng núi. Mỗi tháng người đăng ký nuôi chỉ cần bỏ ra 150 nghìn đồng với tối thiểu 9 tháng là đã có thể giúp cho các em có những bữa ăn đầy đủ suốt một năm học. 150 nghìn đồng nhiều khi chỉ bằng ba cốc cà phê hay trà sữa, và mỗi người có thể để dành số tiền đó để nuôi một em nhỏ vùng cao ăn no cả tháng. Trong thời gian nuôi em, người đăng ký nuôi có thể cập nhật thông tin, ảnh, video về các em kèm theo số điện thoại của bố mẹ, già làng, trưởng bản, thầy cô giáo. Khi cần, người đăng ký nuôi có thể kết nối với cô giáo, với phụ huynh để biết con nuôi của mình đang được chăm sóc, nuôi cơm trưa như thế này. Đặc biệt mỗi năm sẽ có những đợt thăm em để người đăng ký nuôi có thể đến tận nơi và thăm trực tiếp em bé mình đã nhận nuôi. Điều đặc biệt nữa của dự án đó là giúp tất cả mọi người đều có thể làm thiện nguyện dù đôi khi điều kiện kinh tế của những người đó không khá giả. Ngay cả những em nhỏ cũng có thể làm anh nuôi, chị nuôi nếu thực sự mong muốn. Có nhiều em đã để dành tiền lì xì hoặc cùng bố mẹ bán hàng gây quỹ để chung sức giúp các bạn nhỏ vùng cao. Có người đã nhận nuôi một đến hai em nhưng cũng có người nhận nuôi đến năm mươi em.
Giờ đây, mỗi ngày “Nuôi em” vẫn đỏ bếp lửa cung cấp những bữa cơm ấm nóng cho các em vùng cao. Và không chỉ có “Nuôi em”. Vẫn còn rất nhiều tổ chức, cá nhân xây trường học, hỗ trợ bữa cơm có thịt, hỗ trợ quần áo, hỗ trợ sách giáo khoa... cho các em nhỏ đang sống ở những nơi khó khăn hẻo lánh. Vẫn còn rất nhiều trường, vẫn còn rất nhiều thầy cô giáo ở các vùng miền đi xin cơm, xin quần áo, xin sách giáo khoa... cho học trò của mình. Vẫn có nhiều thầy cô xin không nhận quà ngày 20/11, thay vào đó họ xin doanh nghiệp, nhà hảo tâm, phụ huynh tặng bảo hiểm y tế và học bổng cho học sinh nghèo… Ngày ngày, trên đất nước chúng ta, rất nhiều những tấm lòng vẫn đang âm thầm, lặng lẽ tiếp sức cho những đứa trẻ vùng cao vững bước đến trường. Nó như những ngọn gió mát lành làm dịu đi những bức xúc của dư luận về một số tiêu cực xảy ra trong ngành giáo dục thời gian gần đây.
Các em nhỏ vùng cao vui mừng khi được nhận áo ấm đồng phục - Ảnh: Fanpage Nuôi em Quảng Trị
Hình ảnh các em thơ còn phong phanh áo mỏng đến trường trong giá rét thật ra không phải là hình ảnh hiếm thấy ở những vùng sâu heo hút hay rẻo cao sơn cước trên đất nước ta. Không chỉ vậy, có nhiều đứa trẻ vì đói ăn mà không đi học hay đang học lại bỏ dở giữa chừng. Bất cứ ai cũng có thể đem đến sự khác biệt cho cuộc sống của các em nhỏ vùng cao bằng sự quan tâm và tình yêu thương. Bất cứ ai cũng có thể giúp các em bớt gian nan hơn khi tới trường bằng những đóng góp dù lớn, dù nhỏ đều có ý nghĩa rất lớn với những đứa trẻ đang sống ở vùng cao xa xôi.
Ở vùng cao, khi các điều kiện kinh tế - xã hội còn đặc biệt khó khăn, nhiều khi một sự hỗ trợ nhỏ nhưng mang một tác động lớn. Một bữa cơm có thịt hay một manh áo ấm sẽ giúp những ông bố bà mẹ an tâm gửi con đến trường mỗi sáng, cho chúng học chữ, chơi đùa với nhau, sẽ tiếp thêm sức mạnh để vùng cao mơ về ngày mai tươi sáng. Có lẽ bài toán với vùng cao hôm nay cũng giản dị như những câu thơ trong bài thơ “Đánh thức tiềm lực” của Nguyễn Duy, rằng: Xin bắt đầu từ cơm no áo ấm / Rồi thì đi xa hơn - đẹp, và giàu, và sung sướng hơn…
