1. Bất ngờ...

Hàng triệu người đã đi qua nhưng ít ai nghĩ… mở quán cà phê… bất ngờ, tháng 1/2021, Homi cafe Khe Sanh xuất hiện ngay sát mép con đường Chín (km 61, thôn Lương Lễ, xã Tân Hợp, huyện Hướng Hóa).
Và cũng bất ngờ hơn nữa, quán luôn đông vui ấy do Hồ Lành - chàng trai trẻ mang họ Hồ của Bác - đã cùng ba bạn: Nguyễn Viết Duy (26 tuổi), Nguyễn Ngọc Lân, Nguyễn Quang Cường (cùng 29 tuổi như Hồ Lành), đi tình nguyện trong Đoàn Kinh tế - Quốc phòng 337 vừa về… đã nghĩ suy, trăn trở, và nhìn xa, hiểu rộng về tiềm năng nơi vùng đất ác liệt năm xưa, tìm chọn vị trí và mở quán tạo công ăn việc làm để thoát nghèo đói, sớm vươn lên làm giàu, dù lần đầu kinh doanh!

Sáng tạo, đẹp, lạ bởi Homi cafe dù chỉ 2 phòng gỗ, gọn nhỏ, tối giản sát đường mà đã khéo léo, khai thác tối đa địa thế sườn núi gần gũi để mở rộng tầm nhìn ngút ngàn; cùng vị cà phê Arabica (cà phê chè) dòng Catimor đậm đà khó phai trồng tại Khe Sanh - Hướng Hóa; để cùng nhau khoan khoái hít thở khí trời trong lành, mải mê ngắm dòng suối Tà Đù như dải lụa trắng muốt, thủng thẳng uốn lượn như quên trôi cho kịp vui đùa cùng mây trời và cánh đồng hoa trắng các cột điện gió vững chãi mà luôn thao thức,... Nên Homi cafe là điểm háo hức của mọi người khắp mọi miền đất nước phải đến và trở lại nhiều lần; và ao ước của mọi lứa tuổi được dừng chân ngắm cảnh check in,… Nên cũng không quá bất ngờ, kể từ khi mở quán đến nay, quán nhỏ ấy luôn thành công đông khách quá chừng (hơn ngàn khách/ngày)!

2. …vọng

Chậm rãi thưởng thức, lặng nghe tí tách giọt cà phê Khe Sanh, chúng tôi khoan thai ngắm nhìn… khung trời bao la, bồng bềnh mây trắng luôn muốn hòa quyện cả Khe Sanh xanh xanh, cây trái, bạt ngàn những vòm đồi uyển chuyển nhịp điệu cao thấp, gần xa và như cùng nhớ quên, mất còn, chiến công và tội ác, hào hùng và gian truân,… cùng vọng lại:
Chẳng nói đâu xa, ngay dưới chân chúng tôi thôi - trên đoạn đường Chín, ngay tại Homi cafe đông vui, tươi mới này - Từ đầu thế kỷ XX, đã quá nhiều xương máu của tù nhân yêu nước Việt, Lào mà thực dân Pháp đọa đày bắt làm con đường Chín từ Việt Nam qua Lào;
Và 55 năm trước, dù Mỹ ngụy đã tập trung huy động một lực lượng khổng lồ trên 45 nghìn lính với khối lượng binh khí, kỹ thuật và hậu cần to lớn để xây dựng vị trí vô cùng quan trọng, trấn giữ tập đoàn cứ điểm Khe Sanh;
Nhưng chỉ sau 170 ngày đêm quân dân ta mở chiến dịch, toán quân xâm lược Mỹ ngụy dù tối tân, thiện chiến cũng đã hoảng hốt, thua trận, thất bại nặng nề nên tháo chạy tan tác bằng đường không và đường bộ; ngày 9/7/1968 Khe Sanh được hoàn toàn giải phóng; làm chấn động cả nước Mỹ và toàn bộ thế giới;
Khe Sanh - Khe Sanh! Thức tỉnh nhân loại như Điện Biên Phủ 1954;
Và hôm nay, con cháu của đồng bào ở đoạn đường này đang an nhiên học tập và vui chơi, thưởng thức cà phê Khe Sanh quê nhà ngay tại trung tâm nước Pháp, nước Mỹ.

3. …thức tỉnh

Phải luyến tiếc để lên xe kịp hành trình khám phá địa danh của vùng chiến trường xưa: cánh đồng điện gió Hướng Linh, thác Tà Puồng, thác Chênh Vênh, đèo Sa Mù,…
Khuất dần những ngọn núi lòng khe, nhưng từ Homi cafe mỗi chúng tôi thêm thấm thía, biết nhiều hơn nữa sức mạnh của ý tưởng sáng tạo và đoàn kết cùng ý chí hành động cùng những liên tưởng vọng về tháng năm oanh liệt, và cùng nhiều trăn trở nối tiếp vượt trở ngại vươn lên giàu đẹp:
Ngay trên con đường Chín oanh liệt này, và những địa điểm rộng đẹp khác và quá nhiều lĩnh vực khác có thể đột phá mở ra bao nhiêu kiểu tương tự Homi cafe? Và đợi đến khi nào có đủ cơ chế thay đổi phù hợp, đảm bảo sớm có những người tiên phong vì bền vững quê hương giàu mạnh?

4. …cà phê Arabica

Trăm năm trước, thực dân Pháp đã xây dựng nơi đây đồn điền cà phê để xuất khẩu sang châu Âu với thương hiệu cafe Khe Sanh, đã được vào danh mục sản phẩm được người Pháp ưa chuộng.
Cũng gần đây, năm 2019, Khe Sanh hiện là 1 trong 3 vùng có diện tích lớn trồng cà phê Arabica nổi tiếng (Khe Sanh 4.600 ha, Cầu Đất 1.500 ha, Sơn La 20.000 ha) với 8.000 hộ dân trồng cà phê và đáng mừng cơ bản Khe Sanh có đủ điều kiện cần để sản xuất ra những loại cà phê ngon nhất Việt Nam.
Dù cũng phải cam chịu không ít thất thường của nền kinh tế nước nhà nhưng cây cà phê thức tỉnh ý thức làm giàu của đồng bào chỉ quen phương thức canh tác, làm ăn lạc hậu. Cùng với cây sắn, cây cao su, cây tràm, cây cà phê đã làm đổi đời bao số phận người dân Khe Sanh kiên trì gắn bó, sống chết… với cây cà phê!
Cũng đã từ lâu cà phê Khe Sanh nổi tiếng hương vị thơm ngon hiếm có nhưng hiện giá cà phê quá thấp, tình trạng đau lòng đang khá phổ biến… phải chặt phá cà phê để trồng cây khác nhưng lắm lo âu ngay trong khâu tiêu thụ;
Không biết ngay cả cà phê nổi tiếng trồng đã trăm năm tại Khe Sanh có đủ sức... tỏa sáng nữa không?

5. … và không chỉ thế

Khe Sanh lừng danh thế giới “Trận Điện Biên Phủ thứ hai”. 55 năm qua, dấu tích binh lửa chiến tranh đã nhạt nhòa dưới những ngọn đồi bát úp trải dài ngút ngàn màu xanh cây trái; nhà máy chế biến tinh bột sắn Hướng Hoá vươn cao tỏa hàng năm châu giúp đồng bào vơi bớt nghèo khổ cùng những trở mình về du lịch, giáo dục, kinh tế... ấm lòng bà con!
Để du khách về thăm chiến trường xưa không những được thưởng thức ly cà phê đặc sản Arabica của Khe Sanh tỏa ngát hương và đầy tự hào kể bao câu chuyện hòa bình, về những nỗ lực vươn lên xây dựng lại quê hương giàu mạnh của 2 thị trấn (Khe Sanh, Lao Bảo) và 19 xã (A Dơi, Ba Tầng, Húc, Hướng Lập, Hướng Linh, Hướng Lộc, Hướng Phùng, Hướng Sơn, Hướng Tân, Hướng Việt, Lìa, Tân Hợp, Tân Lập, Tân Liên, Tân Long, Tân Thành, Thanh, Thuận, Xy); trên diện tích hơn 115.000 km2, và hơn 92.000 người ở Khe Sanh - Hướng Hóa!

Khe Sanh - Hướng Hoá quê ta đang rất cần thêm đại đoàn kết, ý tưởng sáng tạo, quyết chí vượt lên mở hướng phát triển toàn diện, tạo nhiều công ăn việc làm cho đồng bào, cũng như lan tỏa nhanh và quảng bá rộng khắp mà bền vững nên cần rất nhiều cách như Homi cafe và hơn thế nữa!